OSMANLI DÖNEMİNDE CAMİ HATİPLİĞİ

İslam tarihinde Hz. Peygamber (s.a.v.) ile başlayan cami hatipliği, genellikle imamlıktan ayrı ve daha üstün bir görev olarak kabul edilmiştir. Tarihi uygulamaya bakıldığında vakfiyelerde çoğunlukla imamlık ve hatipliğin iki ayrı görev şeklinde ta­nımlandığı görülmektedir.

Bunun yanında, imamlık ve hatiplik görevlerinin günümüz­de olduğu gibi aynı kişiye tevcih edildiği örneklere de rastlamak mümkündür. Cami hatipleri, halifenin ve hükümdarın ismini hutbelerde zikrettikleri için hukuki ve siyasi bir görevi de yerine getirmişlerdir.

Osmanlı döneminde imamlık konusunda yeterli olmasa da bazı çalışmalar yapıl­masına rağmen, cami hatipliği konusu müstakil bir çalışma olarak ele alınmamıştır. Bu sebeple Osmanlı döneminde cami hatipliği konusunu arşiv belgeleri ve temel kaynak­lar ışığında inceleyen bu çalışma ortaya çıkmıştır.

Girişte İslam tarihinde cami hatipli­ğinin tarihi gelişimi özetlendikten sonra Osmanlı döneminde bu müessesenin nasıl doğup geliştiği ana hatlarıyla anlatılmıştır.

Birinci bölümde hatipliğe tayin ve azil ko­nuları ile maaşları ve diğer gelir kaynakları incelenmiştir.

İkinci bölümde başta hutbe okumak olmak üzere cami hatiplerinin vazifeleri üzerinde durulmuştur. Hutbe kav­ramı açıklandıktan sonra Osmanlı döneminde cuma, bayram ve Arafat hutbelerinin nasıl okunduğu tarihi örneklerle açıklanmıştır.

Buna ilaveten hutbelerin ıslahı mesele­si ve hutbe mecmuaları konularına da değinilmiştir. Daha sonra imamlık, vaizlik, mü­derrislik, mevlithanlık gibi cami hatiplerinin diğer vazifelerinden bahsedilmiştir. Ay­rıca hatiplerin katıldıkları resmi merasimlerdeki vazifeleri de konuya eklenmiştir.

Üçüncü bölümde ise Osmanlı döneminde ilim, kültür ve sanat hayatına katkıda bulu­nan meşhur cami hatiplerinin kısa bir biyografisi verilmiştir.